AR-GE 250 DIGIT 250 EN-VERIM 100


İK Yöneticilerinin İşe Alımda Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Turkishtime Dergi

 

 

İK Yöneticilerinin İşe Alımda Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Perakende Sektöründeki Giyim Mağazaları Üzerine Bir Araştırma

HALDUN Ş. ÇETİNARSLAN

Öğretim Görevlisi

 

1980 Yılında İstanbul’da doğan Haldun Ş. Çetinarslan, Deniz Harp Okulu Endüstri Mühendisliği’nden 2002 yılında lisans, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı Yönetim Organizasyon Bilim Dalı’ndan 2007 yılında yüksek lisans derecesi almıştır. Hâlihazırda Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı İşletme Yönetimi Doktora Programı’nda tez aşamasındadır. Aynı zamanda Deniz Harp Okulu’nda öğretim görevlisidir. Uluslararası İşletmecilik ve Uluslararası İKY alanlarında yayımlanmış bir Türkçe kitap bölümü (tek yazarlı), bir İngilizce bildirisi (beş yazarlı), hrdergi.com’da yayımlanmış üç Türkçe makalesi (tek yazarlı) ve turkishtimedergi.com’da yayımlanmış bir Türkçe makalesi (tek yazarlı) bulunmaktadır. Evli ve bir çocuk babasıdır. İngilizce bilmektedir.

Araştırmanın Amacı

Araştırmanın amacı; ülkemizdeki perakende sektörünün durumunu ortaya koymak, bu sektördeki büyük giyim mağazalarının ana merkezlerindeki İK’dan sorumlu yöneticileri ile üst, orta ve alt düzey yöneticilerinin personel alımında yaşadıkları sorunları tespit etmek ve çözüm önerileri sunmaktır.

Araştırmanın Hedef Kitlesi

Araştırmanın hedef kitlesi; ülkemizde perakende sektöründe faaliyet gösteren giyim mağazalarının başta İK yöneticileri olmak üzere diğer yöneticileri, yönetim kurulu üyeleri ve başkanlarıdır.

 

Giriş

Deloitte tarafından perakende sektöründe çalışanların karşılaştıkları zorluklar ile ilgili 2015 yılında yurt dışında yapılan bir araştırmada (Perakendecilik sektöründe yetenek …, 2016), köklü perakende şirketleri (Well-established retailers) ve internet çağındaki perakende şirketleri (Internet-age retailers) karşılaştırılmıştır. Araştırmada öne çıkan beş bulgunun sonuncusu, araştırmamız açısından da önem arz etmektedir:

“Yüksek yetkinlik seviyesindeki yeni yetenekleri çekmek için rekabet giderek artmakta ve köklü perakende şirketleri geride kalmaktadırlar.”

 

Perakende şirketlerinin yaşamlarını devam ettirebilmeleri, sürdürülebilir rekabet avantajı elde edebilmeleri ve ortalama üzerinde getiri sağlayabilmeleri için “doğru” yeteneği işe almaları gerekmektedir. İşte bu noktadan hareketle, bu araştırmada öncelikle perakende ve perakendeciliğe değinilecek, daha sonra ülkemizdeki perakende sektörünün güncel durumu ortaya konulacak, bu sektördeki giyim mağazaları ve işe alım faaliyetlerindeki güncel durum incelenecek ve son olarak İK yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlar ele alınacak ve çözüm önerileri sunulacaktır.

 

Perakende ve Perakendecilik

Farsça kökenli olan perakende kelimesi, Google’a göre “Malların toplu olarak değil de tek tek ya da birkaç parça durumunda satılmasına dayanan (satış biçimi)” anlamına gelmektedir (www.google.com.tr). Aynı kelimenin Türk Dil Kurumu Genel Ağ sayfasındaki tanımı Google’ınkinden farklı değildir: “Malların teker teker veya birkaç parça durumunda azar azar satılmasına dayanan (satış biçimi), toptan karşıtı” (www.tdk.gov.tr).

“Gelir Vergisi Kanunu’na göre perakende satış, satışı yapılan madde veya malzemenin aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır. Burada kastedilen kişi müşteridir. O hâlde perakendeciliğin odak noktasında müşteri durmaktadır ve perakendecilikte esas olan müşteri istek ve ihtiyaçlarını karşılayabilmektir. Perakendecilik küçük esnaftan, holdinglere kadar her türlü kişi veya kuruluş tarafından yapılabilen bir meslek dalıdır ve tüm sektörlerde çalışma alanı bulabilmektedir” (Perakendecilik, 2016).

Perakendecilik, hem dünyada hem de ülkemizde en büyük hizmet sektörüdür. Perakendeciliğin Avrupa’da başını çeken ülkeler Almanya ve İngiltere’dir (Perakendecilik, 2016).

 

Türkiye’de Perakende Sektörü

Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Başkanı Zafer Kurşun’a göre, ekonomimizin en dinamik sektörlerinden olan perakende 2014 yılında 608 milyar TL, 2015 yılında 663 milyar TL’lik bir büyüklüğe ulaşmıştır. Ayrıca, 2016 yılı sonuna kadar 850 bin kişinin bu sektörde istihdam edilmesi planlanmaktadır. Sektörün en büyük hedeflerinden biri 2023 yılında dünya çapında markalar çıkarmaktır (Perakende sektörünün 2018 …, 2016).

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkan Yardımcısı Mustafa Cem Eriç’e göre, “pazarın yüzde 67’si ‘geleneksel perakende’nin elinde”dir. Pazarın geriye kalan yüzde 33’ünü ise “organize perakende” oluşturmaktadır (Perakende sektörünün 2018 …, 2016).

Perakende sektörü 2014 yılında her gün ortalama 15 mağaza açabilen bir durumda idi. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sami Kariyo’ya göre, 2016 yılı sonunda yurt dışı mağaza sayısının 3500-3750 civarında olması beklenmektedir (Perakende sektörünün büyüklüğü …, 2016).

Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Nihat Özdemir, “gıda perakendeciliği”nin 2015 yılında yüzde 18 büyüyerek 95 milyar TL’lik bir büyüklüğe ulaştığını; Kategori Mağazacılığı Derneği (KMD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, “modern perakende kategorileri”nin (gıda ve hazır giyim hariç) 2015 yılı cirosunun 65 milyar TL olduğunu; Turizm Restoran Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Yönetim Kurulu Başkanı Kaya Demirer ise, “yiyecek ve içecek hizmet perakendesi”nin 2015 yılında 88 milyar TL’ye ulaştığını belirtmektedir (Perakende sektörünün büyüklüğü …, 2016).

Resmî rakamlara bakılacak olursa; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2016 Temmuz ayı Ekonomik Güven Endeksi bir önceki aya göre yüzde 14,9 oranında artış göstererek, 83,33 değerinden 95,73 değerine yükseliş göstermiştir. Ekonomik güven endeksindeki artış, hizmet sektörü, perakende ticaret sektörü, inşaat sektörü ve reel kesim (imalat sanayi) güven endekslerindeki artışlardan kaynaklanmıştır. Temmuz ayında perakende ticaret sektörü güven endeksi 103,56 değerine yükselmiştir (Güven endeksi çift …, 2016).

Gazete Habertürk’ten Menekşe Ataselim’in 7 Ağustos 2016 tarihinde haberturk.com’da yayımlanan haberine göre, Tesco ve C&A’dan sonra şimdi de Douglas Türkiye’den çıkış kararı almıştır (Douglas 10 yıl …, 2016). Böylelikle, sırasıyla, gıda, hazır giyim ve kozmetikten dev firmalar Türkiye pazarından ayrılmış olacaktır. Aynı haberde, Türkiye pazarında tutunamayan diğer küresel firmalar şöyle sıralanmaktadır: Best Guy, Virgin, Megastore, Printemps, River Island, Motivi, Promod, Uterque, Kenneth Cole, Habitat, La Senza ve Industrie Denim. Ayrıca, Dinçer Gökçe’nin 9 Ağustos 2016 tarihinde hürriyet.com.tr’de yayımlanan haberine göre, Türkiye çapında 60’a yakın mağazası olan tekstil firması Sabri Özel iflas erteleme istemiştir (Son dakika haberleri …, 2016). Bu tarz gelişmelerin nedenlerinin, özellikle aynı sektörlerdeki diğer firmalar tarafından, detaylıca incelenmesi faydalı olacaktır.

 

Türkiye’de Perakende Sektöründeki Giyim Mağazaları

 Perapost dergisi ve CRIF araştırma şirketinin işbirliği ile ülkemizde faaliyet gösteren “en büyük 100 perakende şirketi” belirlenmiştir. 2014 Bilançoları baz alınarak yapılan araştırma sonuçlarına göre birinci sırada BİM (14,4 milyar TL’lik satış ile), ikinci sırada Migros (8,1 milyar TL’lik satış ile) ve üçüncü sırada LC Waikiki (5,5 milyar TL’lik satış ile) yer almaktadır (Perakendede en büyük …, 2016). Bahse konu liste, giyim mağazaları açısından incelendiğinde; ilk 20’de LC Waikiki’nin 3’üncü, Boyner ve YKM’nin 11’inci, Defacto’nun 15’inci, Colin’s’in 16’ncı ve Koton’un 20’nci sırada bulunduğu görülmektedir (İşte en büyük …, 2016). Belirtilen beş giyim mağazasına ilişkin genel bilgiler aşağıdaki Tablo’da sunulmuştur.

 

Tablo. Giyim Mağazalarına İlişkin Genel Bilgiler

S.Nu. İlk 100’deki S.Nu. Ticari Marka Şirketin İsmi Türü Kuruluş Şirketin Büyüklüğü
1 3 LC Waikiki LC Waikiki Mağazacılık Hizmetleri Tic. A.Ş. Özel Şirket 1985 10.001+ çalışan
2 11 Boyner, YKM Boyner Büyük Mağazacılık A.Ş. Özel Şirket 1981 1.001-5.000 çalışan
3 15 Defacto Defacto Perakende Tic. A.Ş. Özel Şirket 2003 5.001-10.000 çalışan
4 16 Colin’s Erk Pazarlama ve Giyim San. Tic. A.Ş. Özel Şirket 1983 1.001-5.000 çalışan
5 20 Koton Koton Mağazacılık Tekstil Sanayi ve Tic. A.Ş. Özel Şirket 1987 5.001-10.000 çalışan

Kaynak: www.linkedin.com ve http://www.perapost.com/arastirma/3001/iste-en-buyuk-100-perakende-sirketi, 27.07.2016’dan faydalanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur.

 

Beş şirketten ilk kurulan Boyner, son kurulan ise Defacto’dur. Beş şirketin hepsi özel şirket statüsündedir. En çok çalışanı olan LC Waikiki, en az çalışanı olan ise Boyner ve Colin’s’tir. LC Waikiki’nin 23 ülkede 506 mağazası, Boyner’in Türkiye’deki 37 ilde 130 mağazası, Defacto’nun Türkiye’de ve yurt dışında toplam 352 mağazası, Colin’s’in 38 ülkede 600’den fazla mağazası ve Koton’un Türkiye’de 282 ve yurt dışında 162 mağazası bulunmaktadır (www.linkedin.com). Dolayısıyla en fazla mağazası olan şirket Colin’s, en az mağazası olan ise Boyner’dir.

 

Türkiye’de Perakende Sektöründeki Giyim Mağazalarında İşe Alım Faaliyetlerinin Genel Durumu ve İK Yöneticilerinin Karşılaştıkları Sorunlar

Perakende sektöründeki beş büyük giyim mağazasının ana merkezlerindeki İK yöneticilerine araştırmanın amacı doğrultusunda 2016 Temmuz ayında bir anket çalışması gönderilmiştir. Bir firmadan geri dönüş sağlanmış olup elde edilen veriler analiz edildiğinde, firmanın;

 

  • İstanbul’da merkez ofisinin olduğu,

 

  • Merkez ofiste, mağazalarının İK faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlayan İK’dan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı bulunduğu,

 

  • Mağazalarında çalışmak için iş başvurusu yapacak adayların (Dış kaynaklar) en çok internetteki kariyer portalları ile, iç kaynakların ise en çok şirket içi duyurular ile bilgilendirildiği, firmanın iç ilan sistemi ile kendi içlerinde yetişmiş çalışanlarını daha üst pozisyonlara getirmelerini veya tanıdıklarını yönlendirmelerini önemsediği,

 

  • Mağaza çalışanlarının, en çok mağaza bazında ve en az merkezî (Merkez ofis bazında) olarak işe alındığı, ayrıca perakende dinamiklerine göre bazı dönemlerde (yeni mağaza açılışı, özel gün, bayram ve yılbaşı gibi) merkez işe alım ekiplerinin mağazalardaki işe alımlara destek olduğu,

 

  • Satış danışmanı, lojistik elemanı ve kasiyer gibi mağaza çalışanlarının işe alımında en son kararın en çok mağaza İK yöneticisi, ilgili bölümün yöneticisi ve mağaza müdürü birlikte verildiği, daha deneyimli (satış yöneticisi gibi) mağaza yöneticilerinin işe alımında ise en son kararın bölge İK yöneticisi, mağaza müdürü ve bölge satış müdürünün görüşlerine göre verildiği,

 

  • Mağaza çalışanlarının işe alımında en çok yaşanan sorunun, adayların işe alım görüşme takvimine uy(a)madıkları (Adayın randevusuna zamanında gel(e)memesi, görüşme iptalini şirkete bildirmemesi gibi),

 

  • İK’dan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı ile üst, orta ve alt düzey yöneticiler arasında mağaza personelinin işe alınması aşamasında en çok karşılaşılan sorunun, özellikle bayram ve özel gün gibi ek çalışana ihtiyaç duyulan dönemlerde (bahse konu ek sayı daha önceden belirlenmiş norm kadronun üzerinde olduğu için) ilave bir onay sürecinin ortaya çıkması olduğu,

 

tespit edilmiştir. Ancak, araştırmaya sadece bir firmanın katıldığı, dolayısıyla araştırmadan elde edilen bulguların Türkiye’de perakende sektöründeki tüm giyim mağazaları için genellenemeyeceği unutulmamalıdır.

 

Çözüm Önerileri

Perakende sektöründeki giyim mağazalarına personel alınırken firmaların ana merkezlerindeki İK yöneticileri ile bölge müdürlüklerindeki veya mağazalardaki işe alımdan sorumlu yöneticilerin koordinasyonunun artırılması, işbirliğinin sağlanması ve işe alımların daha etkin ve verimli yapılabilmesi önem arz etmektedir. Bu konuda, araştırmaya katılan firmanın önerisi şu şekildedir: “Firmaların bölge satış müdürleri, mağazaların performanslarını anlık olarak takip ettikleri için mağazalardaki tüm ihtiyaçlara hakim kişilerdir. İK ile ilgili ihtiyaçların, bölge satış müdürleri tarafından İK birimi ile zamanında paylaşılmasının, İK süreçlerinin daha etkin yürütülmesine katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.”

Bu değerlendirme doğrultusunda, önümüzdeki dönemde, perakende sektöründeki giyim mağazalarının üst düzey yöneticilerinin, bölge satış müdürlerini İK ihtiyaçlarına yönelik olarak İK departmanları ile daha yakın koordinasyon ve iletişim kuracak şekilde yönlendirmeleri faydalı olacaktır.

 

KAYNAKÇA

Douglas 10 yıl sonra pes etti, http://www.haberturk.com/ekonomi/is-yasam/haber/1277860-alman-kozmetikci-10-yil-sonra-pes-etti, Erişim tarihi: 10.08.2016

 

Güven endeksi çift haneli yükseliş gösterdi, http://www.perakende.org/guncel/guven-endeksi-cift-haneli-yukselis-gosterdi-1342804337h.html, Erişim tarihi: 30.07.2016

 

https://www.google.com.tr/webhp?sourceid=chrome-instant&ion=1&espv=2&ie=UTF-8#q=perakende%20ne%20demek, Erişim tarihi: 27.07.2016

 

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5798f526d8e0c5.27813019, Erişim tarihi: 27.07.2016

 

İşte en büyük 100 perakende şirketi!, http://www.perapost.com/arastirma/3001/iste-en-buyuk-100-perakende-sirketi, Erişim tarihi: 27.07.2016

 

Perakende sektörünün 2018 hedefi 880 milyar TL!, http://www.marketingturkiye.com.tr/haber/perakende-sektorunun-2018-hedefi-880-milyar-tl, Erişim tarihi: 27.07.2016

 

Perakende sektörünün büyüklüğü Türkiye’den 2,5 kat fazla, http://www.perakende.org/dernekler/perakende-sektorunun-buyuklugu-turkiyeden-25-kat-fazla-1342802738h.html, Erişim tarihi: 27.07.2016

 

Perakendecilik, http://www.muhasebedersleri.com/ekonomi/perakendecilik.html, Erişim tarihi: 30.07.2016

 

Perakendecilik sektöründe yetenek dönüşümü, http://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/consumer-industrial-products/articles/retail-talent-disrupted.html, Erişim tarihi: 30.07.2016

 

Perakendede en büyük 100 şirket, http://www.capital.com.tr/sektorler/perakende/perakendede-en-buyuk-100-sirket-haberdetay-17687, Erişim tarihi: 27.07.2016

 

Son dakika haberleri: Türk tekstil devi iflas erteleme istedi!, http://www.hurriyet.com.tr/giyim-devi-sabri-ozel-iflas-erteleme-istedi-40186277, Erişim tarihi: 10.08.2016

 

www.linkedin.com

 

NOTLAR

  • Bu makale yazarın bireysel görüşünü yansıtmakta, Türk Silahlı Kuvvelerinin görüşlerini yansıtmamaktadır.
  • Araştırmaya katkı sağlayan tüm İK yöneticilerine sonsuz teşekkürler.