Türk şirketlerinin yurtdışına göçü

Son dönemde yerli şirketlerin yurtdışındaki satın alma atakları dikkat çekiyor. İlk anda yerli şirketleri yurtdışına yönlendiren nedenler pazar ve ürün çeşitliliği, yeni pazarlara açılma stratejisi olsa da aslında altında daha derin nedenler yatıyor: Riskleri dağıtma isteği...

Esra Kızıltan

esrakiziltan@turkishtimedergi.com

Çok değil bundan birkaç yıl öncesine kadar Türk şirketleri için “büyüme”, ağırlıklı olarak mevcut işletmeye yeni üretim hatları alınması yoluyla kapasite artırımı yapmak veya yeni bir ürün ya da servisi pazara sürmek anlamına geliyordu. Neredeyse hiçbir yerli şirket, bir başka şirketle evlilik yaparak veya bir başka şirketi satın alarak büyümeyi aklından geçirmezdi. Konu bir yerli şirketle böyle bir hamle yapmaya, özellikle de yurtdışında yatırım yapma, şirket satın alma gibi alternatiflere geldiğinde pek bir sonuç çıkmazdı. Ancak, bugün, küreselleşmenin hızlı gelişimi, AB ile bütünleşme çabaları ve sermayenin sınır tanımaz hareketlerinin etkileri giderek daha fazla hissediliyor. Türk müteşebbisleri artık yalnızca kendi şirketlerinde marjinal kapasite artışı veya modernizasyon projeleri ile ayakta kalmanın pek mümkün olamayacağını görebiliyorlar. Müteşebbisler küresel oyuncu olmanın gereklerini yerine getirmeyi ciddi anlamda düşünmeye ve hatta bu düşüncelerini uygulamaya koymaya başladılar. Rothschild Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Argüden, “Yeni pazarlara açılmak büyüme için gerekli olsa da Türkiye'deki siyasi ve ekonomik riskler de şirketleri daha güvenilir pazarlara gitmeye itiyor” diyor.

Orta ve büyük ölçekli şirketler öne çıkıyor

Belli bir sermaye gücüne ve finansal büyüklüğe ulaşmış, borçlanma kapasitesi bulunan, birçok alanda faaliyeti olan orta ve büyük ölçekli gruplar bu işlemlerde alıcı olarak başı çekiyor. Bununla birlikte yurtdışı tecrübesi bulunmayan ve sektörlerinin önde gelen oyuncuları olan daha küçük ölçekli şirketler de büyümelerini desteklemek ve kendi işlerine katma değer yaratmak amacıyla satın alma fırsatlarını kovalıyorlar. Yerli alıcılar söz konusu yatırımlarda kontrol hissesi veya yüzde 100 hisse satın almayı tercih ediyorlar. Deloitte Türkiye Kurumsal Finansman Ortağı ve İşlem Danışmanlığı Hizmetleri Lideri Başak Vardar, “Yerli şirketler yurtdışında yatırım yapmayı sevdi. Belli bir sermaye gücüne sahip gruplar düzenli bir şekilde yurtdışında, çok farklı coğrafyalarda yatırım yapmaya başladı. Ayrıca sektörlerinde önde gelen yerli şirketler de finansal ve operasyonel performanslarını artırmak için yurtdışındaki yatırım fırsatlarını artık gündemlerine alıyor” diyor.

Anadolu Grubu, Doğuş Holding ilk sıralarda

Türkiye’de birleşme ve satın alma pazarının en önemli oyuncularından olan finansal yatırımcılar, 8 işlemde, portföy şirketlerinin yurtdışında yaptığı yatırımlarla göze çarpıyor. Özel sermaye fonları, ağırlıklı olarak halihazırdaki portföy şirketlerinin operasyonlarını güçlendirmek ve büyümesini hızlandırmak amacıyla yurtdışında aynı sektördeki şirketleri satın aldılar. Ayrıca, sayısı az da olsa, yeni yatırımlar ile mevcut portföylerini genişleten yerli fonlar da oldu. Büyük holdingler yurtdışı birleşme ve satın alma işlemlerindeki hareketliliğin temel aktörleri olurken, Anadolu Grubu, Doğuş Holding, Esas Holding, Yıldırım Holding ve Yıldız Holding gibi gruplar öne çıkıyor.  Ayrıca, sektörlerinin önde gelen oyuncuları olan ve finansal gücü yüksek büyük ve orta ölçekli şirketlerin de büyümelerini hızlandırmak amacıyla yurtdışı yatırımlara giriştiği gözleniyor. Yerli gruplar yurtdışında ihale yoluyla satışı yapılan veya imtiyazı devredilen varlıklara ilgi gösteriyor.

Yerli şirketlerin adresi, Avrupa
Hedef pazar olarak Avrupa ülkeleri, 2012-2013 yılında yaklaşık 2,8 milyar dolarlık hacme sahip toplam 56 işlemle öne çıktı ve yerli yatırımcılar arasındaki popülaritesini bu dönemde de sürdürmeye devam etti. Avrupa’yı, 12 işlem ve toplam 1,1 milyar dolarlık işlem değeri ile Rusya, Ukrayna ve Türki Cumhuriyetler izliyor.  Ülkeler bazında ise İtalya ve ABD 10’ar işlem ile listelerde ilk sırada yer aldı. Rusya, komşu pazar Irak, ana ticaret ortakları Almanya ve İngiltere ile finansal sıkıntı yaşan İspanya ve yerli  şirketlerin, Brezilya, Meksika ve Tayland gibi gelişmekte olan ülkelerde faaliyet gösteren şirketlere de yönelmesi sonucunda, bu ülkeler de hedef şirket listelerinde ilk defa yer almış oldular.
Hazır giyimde atak bekleniyor

Yerli şirketlerin en fazla rağbet gösterdikleri sektörlerin başında enerji, üretim ve gayrimenkul geliyor. Geçmiş dönemlerde olduğu gibi gıda, hizmet, finansal hizmetler gibi alanlarda ilgili olsa da  yurtdışındaki altyapı ve turizm varlıklarına da yerli şirketlerin ilgisi yoğun. Finansal krizin süregelen etkilerinin yoğun bir şekilde hissedildiği Avrupa ülkeleri ile Çin, Hindistan ve Brezilya gibi önemli maliyet avantajları sunan ülkelerdeki üretim varlıkları Türk şirketlerin ana hedefleri arasında yer alıyor. Ayrıca çeşitli Avrupa ülkelerindeki turizm, gayrimenkul ve altyapı varlıkları da Türk şirketlerinin ilgi alanına giriyor. PwC Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Lideri Hüsnü Dinçsoy,  “Önümüzdeki dönemde değerli markaları olan giyim şirketlerine yüksek talep olacağını düşünüyoruz. Diğer taraftan finans, gıda işleme ve lojistik alanlarında aktivite bekleniyor” diyor. Ayrıca gelişmekte olan piyasalarda da Türkiye'ye daha fazla ilgi olacağını düşünüyorlar. İç büyümenin nispeten düşük olacağı önümüzdeki birkaç yılda daha hızlı büyüyen ekonomilerin yerli yatırımcıları cezbedeceğini tahmin ediyorlar.

İnorganik büyüme için satın almak şart

Sektör temsilcileri 2014 ve sonrasında da satın almaların devam edeceğini düşünüyor. Ancak Türk lirasındaki devaluasyonun satın almaları negatif olarak etkileyeceğini, bu anlamda bir yavaşlama olacağının altını çiziyorlar. Bu nedenle şirketler daha fırsatçı yaklaşacaklar. PwC Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Lideri Hüsnü Dinçsoy, “Bizim artık çok sayıda uluslararası şirketimiz var ama maalesef global şirketimiz hala yok. Bunu sağlamanın bir yolu da inorganik büyüme yani şirket satın almalarından geçiyor. Bu sayede mevcut ürünlerinizi bu pazarlarda satma fırsatının yanı sıra satın aldığınız firmadaki ürün ve hizmetleri Türkiye piyasasında pazarlama imkanı buluyorsunuz. Tedarikçisi olduğunuz bir firmayı satın alarak münhasır tedarikçisi olabileceğiniz gibi ürün geliştirmeyi birlikte yaparak kalitenizi de artırabiliyorsunuz. Türkiye'de artık yerli sermaye oluşmaya başladı. Satın alma yoluyla şirketlerin daha da büyüyeceğini düşünüyoruz” diyor.

ŞİRKETLERE TÜYOLAR

• Satın alınan şirketin dağıtım ağı, borçluluk yapısı, hissedarlık yapısı gibi unsurlara dikkat etmesi ve eğer bilmediği bir pazara giriyor ise ilk aşamada söz konusu piyasayı iyi tanıyan yerel bir ortak ile hareket etmesi önemli.
• Şirketlerin, girilen pazardaki rekabet ortamı, regülasyon ve vergisel hususlar, çalışanlar ile ilgili sorumluluklar, muhasebe altyapısı, yerel otoriteler ile ilişkiler, hizmet sağlayan aracıların seçimi gibi konulara dikkat etmeleri gerekiyor.
• Yurtdışında yapılacak ilk yatırım için şirketin aşina olduğu bir sektöre bakması ve ülkeler arası satın almalarda tecrübesi olan ciddi danışmanlarla çalışması son derece önemli.
• Yatırım yapılacak ülkenin yasal ve vergisel çerçevesinin çok iyi incelenmesi gerekiyor.
• Stratejilerini anlık değil uzun vadeli yapmaları, kendi alanlarında global trendleri yakından takip etmeleri, gelen fırsatları etraflıca değerlendirmeleri çok önemli.

TÜRK ŞİRKETLERİ BU YIL DA POTANSİYEL GLOBAL YATIRIMCI OLACAK

“Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Almalar ve Borç Danışmanlığı Hizmetleri Lideri Mehmet Sami, “Türkiye, sağlam altyapısı, dünya ticaretindeki konumu ve yüksek büyüme potansiyeli ile birlikte bölgesel bir üretim ve servis üssü olma yolunda ilerliyor. Son yıllarda yaşanan bölgesel entegrasyon, yerli irketlere, yakın coğrafyada, yatırım yapma fırsatı yaratmakla birlikte dış yatırımların risklerini de öğretmeye başladı. 2014 ve sonrasında yerli şirketleri, konfor alanlarının dışında uzak pazarlar olan, Asya, Afrika ve ABD’de daha fazla yatırım fırsatı değerlendirirken göreceğiz. Deloitte’un 150’den fazla ülkedeki ofislerinin, bu fırsatları değerlendirip bizimle paylaşması, yerli şirketlerin artık potansiyel global yatırımcılar olmaya başladığının en somut göstergesi.”